ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Το γεωπολιτισμικό σκηνικό του μέλλοντος

Aπό τον Ραφαήλ Καλυβιώτη

Το δεύτερο νομοσχέδιο που υπέγραψε ο πρόεδρος Ουάσινγκτον ήταν ο Δασμολογικός Νόμος του 1789. Είπε ο ιδρυτικός πατέρας της χώρας του στην πρώτη του διεύθυνση στο Κογκρέσο: «Ενας ελεύθερος λαός... πρέπει να συντηρεί τέτοια βιομηχανία ούτως ώστε να καθίσταται ανεξάρτητος από άλλους λαούς στα απολύτως απαραίτητα, ιδιαίτερα για τις στρατιωτικές προμήθειες». 

Στην έκθεσή του για το 1791 ο Αλέξανδρος Χάμιλτον έγραψε: «Κάθε έθνος πρέπει να προσπαθήσει να διαθέτει μέσα του όλα τα βασικά στοιχεία της εθνικής προσφοράς. Αυτά περιλαμβάνουν τα μέσα διαβίωσης, των οικοτόπων, των ενδυμάτων και της άμυνας».

Εκτοτε, βέβαια, πολλά άλλαξαν - ιδίως μετά το πέρας του Ψυχρού Πολέμου. Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας δημιούργησε νέα δεδομένα και νέες ευκαιρίες, με όφελος για τον καταναλωτή, αφού το προϊόν σχεδόν πάντοτε ερχόταν φθηνότερα για την τσέπη του. Το ελεύθερο εμπόριο και η παγκόσμια ανταγωνιστική φύση του καπιταλισμού έδωσαν τη δυνατότητα ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, καλύτερης ιατρικής και αύξησης του μέσου όρου του μορφωτικού επιπέδου.

 

Υπήρξαν, όμως, και συνέπειες: Η άνοδος των γηγενών από την κατώτερη τάξη στη μεσαία τάξη είχε αποτέλεσμα την αδιαφορία για καλοπληρωμένες, μεν, χειρωνακτικές, δε, εργασίες εκ μέρους των γηγενών. Αυτό το κενό έπρεπε κάπως να καλυφθεί. Και ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό ήταν η εισαγωγή μεταναστών, φθηνού εργατικού δυναμικού δηλαδή, που θα πρόσφερε στην ατμομηχανή της ανάπτυξης και στη μεγέθυνση των δυτικών οικονομιών. Ενα μεγάλο μέρος, όμως, των μεταναστών αυτών σε κανένα σημείο δεν ενσωματώθηκε. Οι περισσότεροι αναλυτές επικεντρώνονται στους μουσουλμάνους, και ορθώς, αφού ο πολιτισμός των τελευταίων είναι ασύμβατος με τον δυτικό αλλά και ευθέως ανταγωνιστικός. Πολλά από τα τρομοκρατικά φαινόμενα συνέβησαν από τρίτης γενιάς μουσουλμάνους. Και μπορεί να αρέσκονται διάφοροι να συνεχίζουν να πιστεύουν ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν σχέσεις με συγκεκριμένες μητροπόλεις, αλλά μάλλον αυτό πρόκειται περί πλάνης. Είναι σαν να λέει κανείς ότι οι China Towns ανά τον δυτικό κόσμο -παρεμπιπτόντως, αυξάνονται και πληθύνονται- που μάλλον δεν έχουν ενσωματωθεί δεν έχουν σχέση με τη μητρόπολη.
 

Φυσικά, το πρόβλημα γιγαντώθηκε όταν η παγκόσμια οικονομική κρίση έριξε τον μέσο Δυτικό στην κατώτερη τάξη ξανά, με αποτέλεσμα -σε έναν μεγάλο βαθμό- να μη δύναται να βρει αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας, εν αντιθέσει με μετανάστες που δεν έχουν ενσωματωθεί.

 

Το συμπέρασμα εδώ είναι ξεκάθαρο: Η οικονομική ανάπτυξη είναι αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη για να υπάρχει κοινωνική ειρήνη. Ο μόνος τρόπος για να επανέλθει η ομόνοια στις δυτικές κοινωνίες είναι η κατάργηση του μοντέλου της πολυπολιτισμικότητας, που συνοδεύτηκε ως αφήγημα για να εξομαλυνθούν οι αντιθέσεις της παγκοσμιοποίησης. Πρώτα επιχειρήθηκε η οικονομική παγκοσμιοποίηση ως οικονομικό μοντέλο και μετά... σερβιρίστηκε στους Δυτικούς η πολυπολιτισμικότητα ως «πρότυπο». 


Αυτό συνέβη, προφανώς, για να συνεχίσουν οι πολυεθνικές να συσσωρεύουν κεφάλαιο χωρίς σύνορα. 


Αυτό το μοντέλο πλέον δεν μπορεί να πείσει τον μέσο Δυτικό. 


 Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι...

 
 οι νέες πολιτικές δυνάμεις που αναδεικνύονται δεν πιστεύουν απλώς στον έλεγχο των συνόρων, στην εθνική κοινωνία και στους χαμηλούς φόρους. Πιστεύουν ταυτόχρονα στην ενότητα του δυτικού κόσμου κυρίως απέναντι στο Ισλάμ, αφού αυτός αναδεικνύεται -προς το παρόν- ως ο πιο ορατός κίνδυνος.

 

Στην Αμερική, όμως, υπάρχει η συναίσθηση ότι και η Κίνα υψώνεται σταδιακά αλλά σταθερά ως ένα νέο ανταγωνιστικό σύστημα και ο προστατευτισμός του Τραμπ έχει στόχο την πίεση προς τα εκεί.
 

Το μεγάλο ερώτημα, όμως, είναι ο τρόπος διαχείρισης της Ρωσίας. Η τελευταία, ακροβατώντας ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, για να εξυπηρετήσει τα εθνικά της συμφέροντα, φιλοδοξεί να αναδειχτεί σε ηγέτιδα δύναμη επίσης. Ο τρόπος σύνθεσης των φιλοδοξιών της Δύσης όμως με τις φιλοδοξίες της Ρωσίας θα καθορίσει εν πολλοίς την αναπόφευκτη σύγκρουση Ανατολής και Δύσης στο μέλλον.

 

Ο Τραμπ και οι εθνικές δυνάμεις στην Ευρώπη φέρεται ότι το είχαν αντιληφθεί αυτό. Ομως τα πρόσφατα γεγονότα, εκφερόμενα από την Τερέζα Μέι αλλά και τον πρόεδρο των ΗΠΑ, καταδεικνύουν υποχώρηση στις ακραίες φωνές εκείνες που προσπαθούν να αναβιώσουν τις ψυχροπολεμικές καταστάσεις. 

Εάν η Δύση θέλει στο μέλλον να έχει ελπίδες η Ρωσία να αποτελέσει σύμμαχό της στις νέες προκλήσεις αναδυόμενων δυνάμεων, σαν την Κίνα και την Ινδία, θα πρέπει να λάβει γενναίες αποφάσεις οικονομικής συνεργασίας, αλληλεξάρτησης αλλά και υποχώρησης όσον αφορά την πίτα που θέλει να καταλάβει. Κανείς δεν μπορεί να τα έχει όλα.